سلام خدمت تموم دوستای گلم..امتحانا گرچه خیلی سخت بودند ولی بهر حال ما گذروندیم و برگشتیم خدمت شما!این درس یکی از مشکلات زبان اموزان در نحوه صرف شکل منفی افعال در زبان ترکی و همچنین منفی سازی کلمات را حل میکنه.امیدوارم مثمرثمر واقع بشه....موفق باشید.
درس ۴۸
نویسنده: محمد رضا رستمیان
زبان: فارسی به ترکی آذربایجانی
موضوع: طریقه نفی کردن کلمه(منفی سازی).
دستورزبان ترکی آذربایجانی....تیر ماه 1389.
********* نظر یادتون نره********
درس ۴۸
طریقه نفی کلمه(دستورزبان):
در زبان ترکی کلمات مختلف بوسیله کلمه (دئییل)،(یوخ) و حروف اضافی ((مز،ماز،مه،ما،سیز،سوز،می،مو و....)) نفی میشوند:
الف: نفی فعل از مصدر(ایمک :بودن):
فعل (ایمک)بوسیله کلمه (دئییل) نفی میشود.کلمه نفی را با خط عربی به شکل (دئگیل) نوشته اند ولی امروزه در محاوره به شکل (دئییل – deyil) تلفظ می شود.
صرف نفی فعل ایمک:
من نیستم mən deyiləm
تو نیستی sən deyilsən
او نیست o deyildir
ما نیستیم biz deyilik
شما نیستید siz deyilsiniz
آنها نیستند onlar deyildirlər
-------------------------------------------------------------------------------------
کلمه نفی (( مز )):
کلمه نفی سوم شخص مفرد می باشد که به فعل پیوند خورده و در موارد زیادی برای نفی افعال مختلف (با هماهنگی کوچک به شکل (مز)و(ماز)) مورد استفاده قرار می گیرد.مثال:
او گلمز: او نمی اید
او گئتمز: او نمی رود
-------------------------------------------------------------------------------------
پسوند نفی (می) و (مو):
این پسوند در نفی فعل در زمان حال بکارگرفته می شود. حرف صدادار آن با هماهنگی بزرگ به شکل (mi-mı-mu-mü) بکار گرفته میشود.
پسوند نفی(می-مو) به ریشه فعل پیوند خورده و سپس علامت زمان حال (ir) به شکل (mı,ır-mi,ir-mu,ur-mü,ür) بکار می رود.ازینکه آخرین حرف پسوند نفی و اولین علامت زمان حال حرف صدادار است ، در نتیجه بین آنها حرف تکمیلی (y) اضافه میشود.به این صورت:
(mıyır—miyir—muyur—müyür).
مثال:
Almıyıram---edmiyirəm.
- چنانکه ملاحظه می شود، کلمات مذکور ترکیبی از ریشه فعل-پسوند نفی-حرف تکمیلی-علامت زمان و ضمیر منصل شخصی است که به کلمه دراز و طویلی مبدل شده است.از این روست که در صرف فعل مذکور حروف (y وi) را از ان حذف کرده و آنها را یه شکل mir-mır درآورده و بعنوان نفی فعل در زمان حال مورد استفاده قرار میدهند.مثال:
Içmirəm: نمی نوشم
Almıram: نمی خرم-نمی گیرم
Gəlmirəm: نمی آیم.
------------------------------------------------------------------------------
کلمه نفی (یوخ):
کلمه با مفهوم(نیست) به شکل زیر برای ضمایر شخصی صرف می شود:
Mən yoxam\sən yoxsan\o yoxdur\biz yoxuq\siz yoxsunuz\onlar yoxdurlar.
من نیستم/تونیستی/او نیست/ما نیستیم/شما نیستید/آنها نیستند.
-----------------------------------------------------------------------------
صرف نفی فعل امری:
فعلی که آخرین حرف صدادارآن یک ی از اینها باشه(ə,e,i,ö,ü):
Mən gəlməyim\\sən gəlmə\\o gəlməsin\\
Biz gəlməyək\\siz gəlməyin\\onlar gəlməsinlər.
- در مواردی (من گلمه ییم) را به شکل (من گلمم) و(بیز گلمه یک) را به شکل(بیز گلمه ییک) تلفظ می کنند و به اصول زبان دقت نمی کنند.
فعلی که آخرین حرف صدادار آن یکی از اینها باشه(a,ı,o,u):
Mən almayım\\sən alma\\o almasın\\
Biz almayaq\\siz almayın\\onlar almasınlar.
کلمه نفی (سیز— سوز):
حرف نفی سیزsiz پسوندی است که به تنهایی معنی ندارد،اما اگر به کلمات دیگر پیوند بخورد،معنی دار میشود.پسوند سیز در زبان فارسی معنی (بدون:مثل: بدون آب...) را یخود می گیرد.
حرف صدادار پسوند سیز وابسته به به آخرین حرف صدادار کلمه ما قبل خود می باشد و با هماهنگی بزرگ به شکل süz,suz,siz,sız در می آید وبه شکل زیر بکارگرفته میشود.مثال:
پول سوز: بدون پول(بی پول)
اوشاق سیز: بدون فرزند(بی بچه)
حاجی خیلی جالب بود استفاده کردیم دمت گرم