سلام خدمت تموم دوستای گلم..امتحانا گرچه خیلی سخت بودند ولی بهر حال ما گذروندیم و برگشتیم خدمت شما!این درس یکی از مشکلات زبان اموزان در نحوه صرف شکل منفی افعال در زبان ترکی و همچنین منفی سازی کلمات را حل میکنه.امیدوارم مثمرثمر واقع بشه....موفق باشید.

درس ۴۸

نویسنده: محمد رضا رستمیان

زبان: فارسی به ترکی آذربایجانی

موضوع: طریقه نفی کردن کلمه(منفی سازی).

دستورزبان ترکی آذربایجانی....تیر ماه 1389.

********* نظر یادتون نره********

درس ۴۸

طریقه نفی کلمه(دستورزبان):

در زبان ترکی کلمات مختلف بوسیله کلمه (دئییل)،(یوخ) و حروف اضافی ((مز،ماز،مه،ما،سیز،سوز،می،مو و....)) نفی میشوند:

الف: نفی فعل از مصدر(ایمک :بودن):

فعل (ایمک)بوسیله کلمه (دئییل) نفی میشود.کلمه نفی را با خط عربی به شکل (دئگیل) نوشته اند ولی امروزه در محاوره به شکل (دئییل – deyil) تلفظ می شود.

صرف نفی فعل ایمک:

من نیستم      mən deyiləm

تو نیستی      sən deyilsən

او نیست       o deyildir

ما نیستیم      biz deyilik

شما نیستید    siz deyilsiniz

آنها نیستند    onlar deyildirlər

-------------------------------------------------------------------------------------

کلمه نفی (( مز )):

کلمه نفی سوم شخص مفرد می باشد که به فعل پیوند خورده و در موارد زیادی برای نفی افعال مختلف (با هماهنگی کوچک به شکل (مز)و(ماز)) مورد استفاده قرار می گیرد.مثال:

او گلمز: او نمی اید

او گئتمز: او نمی رود

-------------------------------------------------------------------------------------

پسوند نفی (می) و (مو):

این پسوند در نفی فعل در زمان حال بکارگرفته می شود. حرف صدادار آن با هماهنگی بزرگ به شکل (mi-mı-mu-mü) بکار گرفته میشود.

پسوند نفی(می-مو) به ریشه فعل پیوند خورده و سپس علامت زمان حال (ir) به شکل (mı,ır-mi,ir-mu,ur-mü,ür) بکار می رود.ازینکه آخرین حرف پسوند نفی و اولین علامت زمان حال حرف صدادار است ، در نتیجه بین آنها حرف تکمیلی (y) اضافه میشود.به این صورت:

(mıyır—miyir—muyur—müyür).

مثال:

Almıyıram---edmiyirəm.

- چنانکه ملاحظه می شود، کلمات مذکور ترکیبی از ریشه فعل-پسوند نفی-حرف تکمیلی-علامت زمان و ضمیر منصل شخصی است که به کلمه دراز و طویلی مبدل شده است.از این روست که در صرف فعل مذکور حروف (y وi) را از ان حذف کرده و آنها را یه شکل mir-mır درآورده و بعنوان نفی فعل در زمان حال مورد استفاده قرار میدهند.مثال:

Içmirəm: نمی نوشم

Almıram: نمی خرم-نمی گیرم

Gəlmirəm: نمی آیم.

------------------------------------------------------------------------------

کلمه نفی (یوخ):

کلمه با مفهوم(نیست) به شکل زیر برای ضمایر شخصی صرف می شود:

Mən yoxam\sən yoxsan\o yoxdur\biz yoxuq\siz yoxsunuz\onlar yoxdurlar.

من نیستم/تونیستی/او نیست/ما نیستیم/شما نیستید/آنها نیستند.

-----------------------------------------------------------------------------

صرف نفی فعل امری:

فعلی که آخرین حرف صدادارآن یک ی از اینها باشه(ə,e,i,ö,ü):

Mən gəlməyim\\sən gəlmə\\o gəlməsin\\

Biz gəlməyək\\siz gəlməyin\\onlar gəlməsinlər.

- در مواردی (من گلمه ییم) را به شکل (من گلمم) و(بیز گلمه یک) را به شکل(بیز گلمه ییک) تلفظ می کنند و به اصول زبان دقت نمی کنند.

فعلی که آخرین حرف صدادار آن یکی از اینها باشه(a,ı,o,u):

Mən almayım\\sən alma\\o almasın\\

Biz almayaq\\siz almayın\\onlar almasınlar.

کلمه نفی (سیز— سوز):

حرف نفی سیزsiz پسوندی است که به تنهایی معنی ندارد،اما اگر به کلمات دیگر پیوند بخورد،معنی دار میشود.پسوند سیز در زبان فارسی معنی (بدون:مثل: بدون آب...) را یخود می گیرد.

حرف صدادار پسوند سیز وابسته به به آخرین حرف صدادار کلمه ما قبل خود می باشد و با هماهنگی بزرگ به شکل süz,suz,siz,sız در می آید وبه شکل زیر بکارگرفته میشود.مثال:

پول سوز: بدون پول(بی پول)

اوشاق سیز: بدون فرزند(بی بچه)